Ο εικαστικός Χρίστος Καράς μας μιλά για τα πρώτα του δύσκολα βήματα, όπως αυτός τα αισθάνεται πολλά χρόνια μετά…. Συνέντευξη στην Ζέτα Τζιώτη

Ανέβηκα υπομονετικά την Κηφισίας από το κέντρο της Αθήνας με κατεύθυνση προς το Χαλάνδρι για το ατελιέ του εικαστικού Χρίστου Καρά. Συνάντησα απίστευτη κίνηση λόγω της ώρας.

Ήταν νωρίς το απόγευμα και ήθελα να συναντήσω τον καλλιτέχνη, ξεκούραστο και σε καλή διάθεση μετά την μεσημεριανή του σιέστα.

Γεννημένος το 1930 στα Τρίκαλα, από την γενιά που πέρασε εμφύλιο και δικτατορία. Ανήκει στην επαναστατημένη αυτή γενιά του ’60, που αλλάξατε την ροή της ιστορίας.

Δεν μπορούμε να πούμε αν την άλλαξε προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, αλλά τουλάχιστο αυτή η αλλαγή μας πήγε κάποια βήματα πάρα πέρα.

Έφτασα και χτύπησα το κουδούνι. Περίμενα αρκετά, ώσπου μια ευγενέστατη κυρία μου άνοιξε την πόρτα.
Κάθισα στο σαλόνι. Χώρος γεμάτος μεγάλα έργα με έντονα χρώματα και φιγούρες με πλαστικότητα. Νεκρές φύσεις με λουλούδια και φύλλα, απροσδιόριστα αιωρούμενα αντικείμενα, τριαντάφυλλα, περιστέρια και βέλη, αρχαίους πολεμιστές, αισθησιακά γυμνά και αγάλματα.

Περίμενα λίγα λεπτά και μέχρι να ρίξω μια γρήγορη ματιά στα έργα, ο καλλιτέχνης εμφανίστηκε καλοντυμένος και χαμογελαστός.

-Γεια σας, μου είπε. Συγνώμη για την καθυστέρηση αλλά ετοιμαζόμουν. Ήθελα να είμαι περιποιημένος για την συνέντευξη μας.
Χαμογέλασα, τον ευχαρίστησα που με δέχτηκε και πριν προλάβω να ρωτήσω κάτι μου είπε τα ακόλουθα:

“Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας το βιογραφικό μου, την ζωή μου στις αρχές της, έτσι όπως το αισθάνομαι. Μου επιτρέπετε…

Θα ήθελα να πω στο κοινό σας ότι αισθάνομαι τυχερός, που σε πάρα πολλές περιπτώσεις στη ζωή μου, ήρθα τελευταίος! Τελευταίος αλλά από τους πετυχημένους!
Το αναφέρω και θα ήθελα να δώσω ένα τόνο αισιοδοξίας σ αυτούς που δεν έρχονται πρώτοι.

Θυμάμαι όταν πολύ νέος σκέφτηκα να ακολουθήσω την δικηγορική καριέρα. Ο αδελφός του πατέρα μου, ο Γιάννης Καράς ήταν ένας πάρα πολύ καλός και διάσημος δικηγόρος. Έτσι και γω σκέφτηκα ότι αυτό θα μου ταίριαζε.

Στο δρόμο όμως, διαπίστωσα ότι το δικηγοριλίκι δεν μου ταίριαζε καθόλου, αν κάποιοι πολύ δικοί μου άνθρωποι πιστεύουν ότι θα ήμουν καλός και σ αυτό.

Αποφάσισα μετά, να δώσω εξετάσεις στην Σχολή Καλών Τεχνών. Πίστευα ότι θα τα κατάφερνα επιτύχω χωρίς βοήθεια και φροντιστήρια. Ήμουν νέος επίμονος και είχα πείσμα. Παραδόξως, τα κατάφερα! Αλλά από τους επιτυχόντες ήρθα τελευταίος. Πάλι τελευταίος!

Τελευταίος αλλά από τους επιτυχόντες.

Στη Σχολή Καλών Τεχνών είχα ένα δάσκαλο, που δεν έχω ξεχάσει ποτέ και θα ήθελα να το σημειώσετε παρακαλώ αυτό, τον κο Γεωργιάδη.

Συντηρητικός και στις ιδέες του και στη ζωγραφική του. Όμως βεντέτα τότε στη Σχολή ήταν ο Γιάννης ο Μόραλης, τον οποίο και θαύμαζα.

Πήγα λοιπόν και τον βρήκα. «Κύριε Καρά , μου είπε, επειδή είναι πλήρες το εργαστήριο μου, μπορείτε να πάτε στο εργαστήριο του κου Γεωργιάδη και ελάτε μετά σε μένα».

Όμως δεν θεώρησα σωστό να αφήσω κάποιον καθηγητή, που με εκτιμούσε και μετά να πάω σε άλλον. Γι αυτό, παρέμεινα κατά όλη την διάρκεια των σπουδών μου με αυτόν τον καθηγητή, τον κο Γεωργιάδη. Είχα όμως πολύ καλή επαφή με τον Γιάννη Μόραλη.

Θα ήθελα να μάθει ο κόσμος αυτό που θα σας αναφέρω.

Θυμάμαι ανέθεσαν στον Γιάννη Μόραλη μια δουλειά στη σχολή Ναυτικών Δοκίμων, μία τοιχογραφία 2 μέτρα ύψος Χ 200 μέτρα μήκος, σαν ζωοφόρος.
Για την τοιχογραφία αυτή, ο Μόραλης επέλεξε ως βοηθούς 9 από τους μαθητές του και έναν τελευταίο από άλλο εργαστήριο.

Και ποιος ήταν αυτός ο ένας?

Η αφεντιά μου!! Υπήρξα και πάλι πραγματικά πολύ τυχερός γι αυτό! Τελικά από τους 10, μείναμε 4 και ήμουν ένας από τους 4. Δουλέψαμε ο Κώστας Τσόκλης, ο αποθανών καθηγητής στην Θεσσαλονίκη, ο Δημήτρης Κοντός, ο Καραχάλιος και εγώ.

Ήρθε και η στιγμή των διπλωματικών…

Ανακοινώθηκε ότι δύο άτομα ήταν άξια να τους αποδοθεί βραβείο. Και αυτοί ήταν ο Σταύρος Μπαλτογιάννης και ο Χρίστος ο Καράς, πάλι τελευταίος, δεύτερος αλλά από τους πετυχημένους.

Όταν πήρα την υποτροφία από το ΙΚΥ, πάλι τελευταίος ήμουν. Το ΙΚΥ έδινε για τον δικό μας τομέα 2 υποτροφίες.

Εγώ πήρα την 3η!!

Πως έγινε αυτό το περίεργο;

Θα σας εξηγήσω αμέσως. Ο δεύτερος υπότροφος δεν γνώριζε επαρκώς τα γαλλικά και δεν του δόθηκε τελικά και την πήρα εγώ.

Έτσι πήγα στο Παρίσι για 3 έτη που σημάδεψαν την ζωή μου και έμεινα άλλα 3 με δικά μου έξοδα.
Μετά το Παρίσι ήρθε η εξέλιξη στη δουλειά μου. Έζησα το Παρίσι στις πιο λαμπρές του εποχές και για μένα είναι η δεύτερη πνευματική μου πατρίδα. Σπούδασα fresco και τοιχογραφία.

Μετά, ήρθε η Νέα Υόρκη, όπου πήγα με υποτροφία Fulbright για 1 έτος και έμεινα άλλα 3 με δικά μου έξοδα.

Έκανα πολλά ταξίδια και πήρα πολλές γνώσεις και εμπειρίες.

Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς τα ταξίδια μου έχουν μειωθεί.

Το 1984 εκπροσώπησα την Ελλάδα στην 41η Μπιενάλε Βενετίας μαζί με τον Γιώργο Γεωργιάδη, τον γλύπτη. Αντιπροσώπευσα την χώρα μου σ’ ένα σπουδαίο εικαστικό γεγονός, σε μία από τις μεγαλύτερες εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, που διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια στη Βενετία.

Για την συμμετοχή μου αυτή, με βοήθησε ιδιαίτερα η Μελίνα Μερκούρη, φίλη της στενής μου φίλης, Μίκης Μεσολωρά, η οποία κάποια στιγμή άνοιξε την γκαλερί 3, στο Κολωνάκι απέναντι από την πλατεία Δεξαμενής.

Η Μελίνα ήταν φλογερή, καταπληκτική. Πάντα έτοιμη να εκραγεί, με την καλή έννοια και υποστήριξε καταλυτικά την συμμετοχή μου στην Biennale.

Ενασχολήθηκα με την αφηρημένη τέχνη. Τέχνη που τέθηκε σε αμφισβήτηση για πολλά χρόνια και ακόμα και τώρα κάποιοι την αμφισβητούν.

Να έχετε υπόψη σας, ότι η αφηρημένη τέχνη απελευθερώνει τον ζωγράφο από ταμπού του παρελθόντος. Όμως έχει ένα μειονέκτημα. Δεν έχει άνεση στην επικοινωνία με το κοινό. Το κοινό δεν μπορεί να την καταλάβει, την θεωρεί παιχνίδισμα. Και καθόλου δεν είναι έτσι!

Ως καλλιτέχνης βγήκα ωφελημένος από την σπουδή μου και την ενασχόλησή μου μ αυτή.
Σε απελευθερώνει από τη εικόνα και σε βάζει με σιωπηρό τρόπο μέσα στον πίνακα σαν να είσαι μέρος του πίνακα. Στα αφηρημένα σχήματα διακρίνει και μορφές.

Η αφηρημένη τέχνη σε συνδυασμό με την μαθηματική μου σκέψη, τα τελευταία πέντε (5) χρόνια με οδήγησε να φτιάξω μια σειρά από έργα που αναφέρονται στην χρυσή τομή.
Η ιδέα της χρυσής τομής μου έδωσε την ελευθερία να ζωγραφίζω κάποιο τετράγωνο σχήμα, για παράδειγμα, που καθιστά την υπόστασή του ουσιαστική, χάρη στην χρυσή τομή.

Σ΄ αυτά τα ψυχρά χρώματα, σ αυτές τις γραμμές για να μην χάσω τον θεατή, αφήνω αυτό το παραθυράκι και βάζω στοιχεία από το παρελθόν, μήλα, φιγούρες κλπ.

Νομίζω ότι έχω να προσφέρει στην τέχνη και χρειάζομαι άλλα 20 χρόνια, είπε ο Χρ. Καράς με χιούμορ και χαμόγελο.
Εύχομαι σύντομα να καταφέρω να σας το παρουσιάσω και να χαρώ να σας δω εκεί.

Κύριε Καρά, σας το ευχόμαστε ολόψυχα.